อุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือ
อุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือ เป็นอุตสาหกรรมพื้นฐานทางเศรษฐกิจที่สำคัญและมีส่วนเชื่อมโยงกับธุรกิจการขนส่งทางน้ำและกิจการพาณิชยนาวี ตลอดจนเชื่อมโยงกับอุตสาหกรรมเกี่ยวเนื่องอื่นอีกมากมาย เช่น อุตสาหกรรมเหล็กและเหล็กกล้า อุตสาหกรรมเครื่องมือสื่อสาร อุปกรณ์เดินเรือ อุตสาหกรรมสีและเคมีภัณฑ์อุตสาหกรรมเครื่องจักรกล เครื่องยนต์เรือ อุตสาหกรรมไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ อุตสาหกรรมไม้และเฟอร์นิเจอร์ เป็นต้น
กรมเจ้าท่า ได้แบ่งประเภทเรือไทยตามลักษณะการใช้งานเป็น 23 ประเภท ได้แก่ เรือประมง เรือบรรทุกสินค้าตู้ เรือบรรทุกสินค้าทั่วไป บรรทุกน้ำมัน บรรทุกแก๊ส เรือขุด/ดูดแร่ เรือดูดทราย เรือโดยสาร เรือลากจูง เรือสำราญและกีฬา เรือยอร์ช เรือตรวจการณ์/นำร่อง เรือขุด/รักษาร่องน้ำ เรือสำรวจ เรือดับเพลิง เรือบรรทุกสินค้าห้องเย็น เรือบรรทุกแก๊ส-น้ำมัน เรือดัน-จูง เรือโดยสาร-สินค้า เรือลำเลียงแม่น้ำ เรือลำเลียงทะเล เรือโดยสาร-ประจำทาง เรือตอกเสาเข็ม/ปั้นจั่น และเรืออื่นๆ ซึ่งเรือไทยส่วนใหญ่มีขนาดไม่เกิน 50 ตันกรอส คิดเป็นประมาณร้อยละ 80 ของเรือที่จดทะเบียนทั้งหมด ดังตารางที่ 1
ตารางที่ 1 : จำนวนเรือทั้งหมดจำแนกตามการใช้และขนาดตันกรอส
ลำดับ |
ประเภท |
0.01 - 50 |
50.01 -200 |
200.01 -500 |
500.01 -1,000 |
1,000 ขึ้นไป |
รวม (ลำ) |
1 |
ประมง |
20,974 |
4,744 |
279 |
19 |
8 |
26,024 |
2 |
บรรทุกสินค้าตู้ |
1 |
0 |
10 |
1 |
25 |
37 |
3 |
บรรทุกสินค้าทั่วไป |
3,888 |
256 |
62 |
37 |
200 |
4,443 |
4 |
บรรทุกน้ำมัน |
28 |
122 |
121 |
93 |
156 |
510 |
5 |
บรรทุกแก๊ส |
0 |
0 |
0 |
37 |
43 |
80 |
6 |
ขุด/ดูดแร่ |
31 |
5 |
1 |
1 |
1 |
39 |
7 |
ดูดทราย |
332 |
26 |
12 |
0 |
0 |
370 |
8 |
โดยสาร |
12,456 |
485 |
86 |
19 |
17 |
13,063 |
9 |
ลากจูง |
81 |
19 |
1 |
1 |
0 |
102 |
10 |
สำราญ และ กีฬา |
4,093 |
20 |
2 |
0 |
0 |
4,115 |
11 |
เรือยอร์ช |
829 |
15 |
0 |
0 |
0 |
844 |
12 |
ตรวจการณ์/นำร่อง |
442 |
32 |
3 |
0 |
0 |
477 |
13 |
ขุด/รักษาร่องน้ำ |
24 |
21 |
21 |
6 |
13 |
85 |
14 |
สำรวจ |
28 |
13 |
7 |
1 |
3 |
52 |
15 |
ดับเพลิง |
34 |
0 |
0 |
0 |
0 |
34 |
16 |
บรรทุกสินค้าห้องเย็น |
921 |
244 |
79 |
0 |
24 |
1,268 |
17 |
บรรทุกแก๊ส-น้ำมัน |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2 |
18 |
ดัน-จูง |
1,234 |
288 |
70 |
1 |
0 |
1,593 |
19 |
โดยสาร-สินค้า |
1,968 |
31 |
4 |
1 |
2 |
2,006 |
20 |
ลำเลียงแม่น้ำ |
1,771 |
1,611 |
145 |
22 |
4 |
3,553 |
21 |
ลำเลียงทะเล |
22 |
185 |
1,534 |
1,025 |
84 |
2,850 |
22 |
โดยสาร-ประจำทาง |
24 |
0 |
0 |
0 |
0 |
24 |
23 |
ตอกเสาเข็ม/ปั้นจั่น |
9 |
28 |
14 |
6 |
16 |
73 |
24 |
อื่นๆ |
2,174 |
222 |
88 |
33 |
66 |
2,583 |
|
รวม |
51,366 |
8,357 |
2,539 |
1,303 |
662 |
64,227 |
ที่มา : สำนักมาตรฐานทะเบียนเรือ กรมเจ้าท่า. ข้อมูล ณ วันที่ 27/5/2553
มูลค่าของอุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือ
รายได้จากอุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือในแต่ละปีมีมูลค่ามหาศาล ทั้งจากการต่อเรือ ซ่อมบำรุงเรือ การผลิตวัสดุอุปกรณ์ต่างๆที่ต้องใช้ภายในเรือ ตลอดจนอุตสาหกรรมเกี่ยวเนื่องต่างๆ อุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือที่มีศักยภาพและประสิทธิภาพจะช่วยลดการสูญเงินตราออกนอกประเทศ จากการสั่งซื้อหรือนำเข้าเรือหรือต้องส่งเรือไปซ่อมทำในต่างประเทศ ในทางกลับกันจะช่วยเพิ่มรายได้ของประเทศจากการต่อเรือที่รับคำสั่งต่อเรือจากต่างประเทศด้วย อุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือจะช่วยสนับสนุนและอำนวยความสะดวกให้กิจกรรมการค้าและการขนส่งทางทะเลระหว่างประเทศ นับเป็นการเพิ่มศักยภาพการแข่นขันของประเทศในตลาดโลกอีกด้วย
ปริมาณการต่อเรือมีจำนวนค่อนข้างต่ำแต่ก็การเพิ่มขึ้นอย่างช้าๆตามลำดับโดยเฉพาะเรือไทยจากจำนวน 11 ลำในปี พ.ศ. 2546 เป็น 38 ลำในปี พ.ศ.2549 ส่วนเรือต่างชาติมีปริมาณค่อนข้างคงที่ โดยเพิ่มขึ้นประมาณ 1 เท่า ในช่วงปี 2547-2548 ส่วนมูลค่ารวมมีค่อนข้างสูง และเพิ่มขึ้นจากประมาณ 605 ล้านบาทในปี พ.ศ. 2546 เป็นประมาณ 3,800 ล้านบาทในปี พ.ศ. 2549 โดยมีมูลค่าจากการต่อเรือไทยมากกว่าเรือต่างชาติ ดังรายละเอียดในตารางที่ 2
ตารางที่ 2 ปริมาณการต่อเรือและรายได้จากการต่อเรือปี 2546 - 2549
ประเภท |
ข้อมูล |
2546 |
2547 |
2548 |
2549 |
เรือไทย |
จำนวน (ลำ) |
11 |
14 |
27 |
38 |
|
รายได้ (ล้านบาท) |
237.25 |
643.68 |
1,235.27 |
2,123.39 |
เรือต่างชาติ |
จำนวน (ลำ) |
9 |
8 |
4 |
8 |
|
รายได้ (ล้านบาท) |
367.35 |
315.30 |
446.43 |
1,687.82 |
รวมจำนวน (ลำ) |
20 |
22 |
31 |
46 |
|
รวมรายได้ (ล้านบาท) |
604.60 |
958.98 |
1,681.70 |
3,811.21 |
ที่มา รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการผลักดันอุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือแบบครบวงจร. 2550.
ปริมาณการซ่อมเรือมีจำนวนค่อนค้างคงที่เมื่อเทียบกับการต่อเรือ เพิ่มขึ้นจากจำนวน 284 ลำในปี พ.ศ. 2546 เป็น 336 ลำในปี พ.ศ.2547 และลดลงตามลำดับจากปี พ.ศ.2547 ถึง ปีพ.ศ.2549 (ตารางที่2) ส่วนเรือต่างชาติมีปริมาณค่อนข้างคงที่ โดยเพิ่มเล็กน้อย ในช่วงปี 2546-2548 ส่วนมูลค่ารวมมีค่อนข้างสูง และเพิ่มขึ้นไม่มากเท่ามูลค่าจากการต่อเรือ เพิ่มขึ้นเล็กน้อยจากประมาณ 1,157 ล้านบาทในปี พ.ศ. 2546 เป็นประมาณ 2,013 ล้านบาทในปี พ.ศ. 2549 โดยมีมูลค่าจากการซ่อมเรือไทยน้อยกว่าเรือต่างชาติ ดังรายละเอียดในตารางที่ 3
ตารางที่ 3 ปริมาณการซ่อมเรือและรายได้จากการซ่อมเรือ ปี 2546 – 2549
ประเภท |
ข้อมูล |
2546 |
2547 |
2548 |
2549 |
ไม่ระบุ |
จำนวน (ลำ) |
1 |
2 |
|
|
|
รายได้ (ล้านบาท) |
|
15.00 |
|
|
เรือไทย |
จำนวน (ลำ) |
284 |
336 |
289 |
247 |
|
รายได้ (ล้านบาท) |
549.84 |
722.66 |
760.13 |
606.92 |
เรือต่างชาติ |
จำนวน (ลำ) |
127 |
156 |
172 |
161 |
|
รายได้ (ล้านบาท) |
607.64 |
1,053.05 |
1,449.69 |
1,406.71 |
รวมจำนวน (ลำ) |
412 |
494 |
461 |
408 |
|
รวมรายได้ (บาท) |
1,157.48 |
1,790.71 |
2,209.82 |
2,013.63 |
ที่มา รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการผลักดันอุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือแบบครบวงจร. 2550.
สถานการณ์ด้านอู่เรือ
กล่าวคืออุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือแม้จะถูกกำหนดให้เป็นส่วนหนึ่งของกิจการพาณิชยนาวี แต่ก็มีลักษณะที่แตกต่างจากกิจการพาณิชยนาวีอื่นๆ กล่าวคือ ในขณะที่การขนส่งทางทะเลหรือท่าเรือเป็นกิจกรรมให้บริการ การต่อเรือและซ่อมเรือเป็นกิจกรรมด้านการผลิต อุตสาหกรรมต่อเรือ และซ่อมเรือมีมูลค่าน้อยมาก คิดเป็น 0.048 เปอร์เซ็นต์ของ GDP ภาคอุตสาหกรรมเท่านั้น อย่างไรก็ตาม อุตสาหกรรมนี้เป็นการสนับสนุนกองเรือไทย ก่อให้เกิดการจ้างงาน และเกี่ยวเนื่องกับอุตสาหกรรมอื่นๆ มากมาย นอกจากนี้ยังเป็นกิจกรรมที่มีการลงทุนสูง ผลตอบแทนต่ำ และระยะเวลาคืนทุนนาน ประกอบกับมีตลาดแข่งขันสูงในตลาดแข่งขันสมบูรณ์ และต้องได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานรัฐบาลด้านเงินทุนและการแข่งขันทางตลาด แต่ในทางกลับกัน อุตสาหกรรมต่อเรือของไทยได้รับการส่งเสริมจากภาครัฐบาลน้อยมาก ทำให้มีขีดความสามารถในการต่อเรือขนาดเล็กกว่า 500 ตันกรอสมีจำกัด และไม่สามารถแข่งกับตลาดโลกได้
ตารางที่ 4 รายได้อุตสาหกรรมต่อเรือ/ซ่อมเรือเปรียบเทียบกับมูลค่าการค้าทางทะเลปี 2545 – 2549
หน่วย : ล้านบาท |
|||
ปี |
มูลค่าการค้าทางทะเล |
รายได้อูตสาหกรรมต่อเรือ/ซ่อมเรือ |
สัดส่วน |
2545 |
3,686,461 |
2,935 |
0.080% |
2546 |
4,192,588 |
4,024 |
0.096% |
2547 |
5,117,800 |
4,533 |
0.089% |
2548 |
6,120,901 |
5,767 |
0.094% |
ที่มา : Transport Statistics 1991,1997. และ การขนส่งสินค้าระหว่างประเทศ. [สายตรง]. กระทรวงคมนาคม. แหล่งที่มา :http://porta.mot.go.th [4 กันยายน 2550] และข้อมูลโรงงานแบ่งตามประเภทอุตสาหกรรม. [สายตรง]. กรมโรงงานอุตสาหกรรม แหล่งที่มา : www.diw.go.th . ตรวจข้อมูลงบการเงิน . [สายตรง]. กรมพัฒนาธุรกิจการค้า แหล่งที่มา :http://www.dbd.go.th . [19-26 กันยายน 2550]. และสมาคมต่อเรือแลซ่อมเรือไทย
ตันกรอส (Gross Tonnage : gt)
คือ จำนวนตันรวมของเรือหรือเรือลำเลียง คำนวณตามอนุสัญญาระหว่างประเทศ ว่าด้วยการวัดขนาดของเรือ ค.ศ. 1969
เดดเวทตัน (Deadweight Tonnage : dwt)
คือ น้ำหนักที่เรือสามารถใช้ในการบรรทุกทุกสิ่งรวมทั้งน้ำหนักสินค้า น้ำมันเชื้อเพลิง น้ำจืด เป็นต้น ที่เรือจะรับได้โดยปลอดภัย มีหน่วยเป็นเมตริกตัน
ที่มา :
สำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม และ สถาบันการขนส่ง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 2550. รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการผลักดันอุตสาหกรรมต่อเรือและซ่อมเรือแบบครบวงจร. สืบค้นจาก http://www.oie.go.th/other.asp (5 ก.ค.54)
สมาคมต่อเรือและซ่อมเรือไทย. สืบค้นที่ http://www.tsba.or.th/page8.html (5 ก.ค.54)